Prawo wodne, Ustawa z 20 lipca 2017 roku, przewiduje szereg zmian związanych m.in. z zasadami gospodarowania wodami. Nowelizuje ono także inne dokumenty związane z ochroną środowiska i ma wpływ na określanie, jakie podmioty mogą być stronami w postępowaniu o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.
Jakie zmiany wprowadza nowe prawo wodne
20 lipca 2017 roku Sejm przyjął nową ustawę dotyczącą prawa wodnego. Zgodnie z jej założeniami zmianie ulegną zasady gospodarowania wodami. Zostanie powołana także nowa instytucja – Państwowe Gospodarstwo Wodne „Wody Polskie”, której zadaniem będzie gospodarowanie wodami publicznymi należącymi do Skarbu Państwa. Wprowadzona zostanie opłata za tzw. utraconą wodę. Do jej uiszczania zobowiązani będą właściciele dużych nieruchomości, które trwale zabudowują minimum 75% powierzchni (np. parkingi), a od 31 grudnia 2020 roku obowiązkowemu opomiarowaniu wody będą podlegać przedsiębiorstwa przemysłowe.
Jedno z istotnych założeń, które w ogólnym dyskursie często jest pomijane, wprowadza zmiany w innym akcie prawnym – ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Nowe prawo wodne nowelizuje przepisy dotyczące m.in. postępowania o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia (w skrócie: decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, decyzja środowiskowa lub DUŚ). Zgodnie z nowymi przepisami zawężeniu ulegnie krąg stron postępowania o wydanie DUŚ, a udział uprawionych do tej pory podmiotów zostanie ograniczony.
Warto bliżej przyjrzeć się nowej definicji stron postępowania.
Strony w postępowaniu o wydanie decyzji środowiskowej – do końca 2017 roku
O tym, kiedy wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest konieczne, wspominaliśmy w artykule Przeniesienie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach – kiedy jest możliwe i jak przebiega.
Do końca 2017 roku, wspomniana wcześniej ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku, nie zawiera definicji strony w postępowaniu. Aby to ustalić, wykorzystuje się regułę zawartą w artykule 28. Kodeksu postępowania administracyjnego. W praktyce stronami postępowania w sprawie wydania DUŚ mogą być podmioty, które są właścicielami (lub mają wieczyste prawo użytkowania) nieruchomości, położonych na terenie albo w sąsiedztwie obszaru, na który oddziaływać będzie planowane przedsięwzięcie. W przypadku stron innych niż wnioskodawca nie ma znaczenia fakt, czy teren przedsięwzięcia mieści się w granicach dopuszczalnych norm środowiskowych, czy je przekracza.
Stroną w postępowaniu może być także organizacja ekologiczna, która zgłosi chęć udziału w przebiegu postępowania.
Co istotne, strony postępowania nie muszą wykazywać, że ich interes prawny został naruszony. Aspekt norm środowiskowych, a także ich przekroczenia, jest istotny dla samej decyzji środowiskowej – nie ma to znaczenia dla posiadania statusu strony w postępowaniu. W związku z tym ustalenie, jaki jest zasięg oddziaływania przedsięwzięcia na pobliskie nieruchomości, może sprawiać trudności, a dostęp do postępowania może mieć duża grupa podmiotów.
Strony w postępowaniu o wydanie DUŚ – od stycznia 2018 roku
Do ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie dodano artykuł, w którym określa się, kto może być stroną w postępowaniu o wydanie DUŚ. Zgodnie z dodanym artykułem 74. (ustęp 3a) stroną postępowania o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach może być wnioskodawca oraz podmiot, który ma prawo rzeczowe do nieruchomości znajdującej się na obszarze, na który oddziaływać będzie przedsięwzięcie.
Przy okazji w dość restrykcyjny sposób definiuje się obszar, na który będzie oddziaływać przedsięwzięcie. Obszarem tym mogą być działki:
- które przylegają bezpośrednio do terenu, na którym realizowane będzie przedsięwzięcie,
- które znajdują się w zasięgu znacznego oddziaływania przedsięwzięcia, w wyniku którego zagospodarowanie nieruchomości zgodnie z jej aktualnym przeznaczeniem może ulec ograniczeniu,
- na których przekroczono standardy jakości środowiska – w wyniku realizacji przedsięwzięcia.
Zauważyć można, że pojawia się kryterium bezpośredniego przylegania działek, znacznego oddziaływania na nieruchomość oraz przekraczania standardów ochrony środowiska.
Wątpliwości związane z nowymi ustaleniami
Pojawiają się wątpliwości związane z wprowadzeniem w życie nowych przepisów. Zaliczyć do nich można następujące kwestie:
- Co się stanie, gdy dana działka nie będzie przylegać bezpośrednio do terenu, na którym postawiona zostanie instalacje (w ramach planowanego przedsięwzięcia), a mimo to dotkną ją uciążliwości związane z użytkowaniem instalacji?
- Jak wykazać znaczące oddziaływanie przedsięwzięcia na nieruchomość, zanim przedsięwzięcie zostanie rozpoczęte?
- Czy wymóg dotyczący przekroczenia norm środowiskowych w trakcie realizacji przedsięwzięcia nie jest sprzeczny z ustawą o prawie ochrony środowiska? (Zgodnie z przepisami zawartymi w tej ustawie eksploatacja instalacji nie może przekraczać standardów ochrony środowiska na obszarze znajdującym się poza terenem, który należy do podmiotu prowadzącego przedsięwzięcie.)
Niemniej jednak, niezależnie od powstałych wątpliwości, przepisy obowiązujące od stycznia 2018 roku zdecydowanie zmniejszają krąg podmiotów, które mogą brać udział w postępowaniu o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, co wydaje się będzie miało pewien wpływ na usprawnienie procedury wydawania decyzji środowiskowej.