23 stycznia 2023 roku weszło w życie – ogłoszone zaledwie dwa tygodnie wcześniej i pomimo sygnalizowanych przez opiniodawców wątpliwości – najnowsze Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 28 grudnia 2022 roku w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych. Co zmienia, co oznacza dla branży? Jak dostosować się do przepisów? Wyjaśniamy!
Kogo obowiązuje nowe rozporządzenie, od kiedy i co z BAT?
Nowe Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 28 grudnia 2022 roku w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych weszło w życie po 14 dniach od ogłoszenia – obowiązuje od 23 stycznia 2023 roku. Kogo konkretnie dotyczy? W §10 rozporządzenia czytamy, że w instalacjach prowadzonych na podstawie pozwolenia zintegrowanego należy stosować konkluzje BAT (a termin na dostosowanie się do nich minął 18 sierpnia 2022 roku). I pomimo że regulacje rozporządzenia ocenia się jako surowsze względem BAT, w tym dokumencie nie ma jednoznacznej informacji, czy i do których przepisów nowego aktu instalacje trzeba w tym przypadku dostosować.
Przepisy przejściowe przewidziano natomiast dla instalacji, które nie wymagały uzyskania pozwolenia zintegrowanego, ale przed wejściem w życie regulacji już prowadziły procesy biologiczno-mechanicznego przetwarzania odpadów zmieszanych – jednak tylko odnośnie do kilku obowiązków. Do 1 stycznia 2024 r. te instalacje powinny zrealizować wymagania dotyczące:
- rozładunku i przetwarzania odpadów w obiektach zamkniętych,
- dostosowania instalacji do wytycznych dla biologicznego suszenia odpadów,
- dostosowania instalacji do konkluzji BAT.
Cała reszta regulacji, czyli np. przepisy dotyczące obowiązkowych pomiarów AT4, już obowiązuje od 23 stycznia 2023 roku.
Co wprowadza rozporządzenie z 28 grudnia 2022 roku w sprawie MBP?
Poprzednie rozporządzenie w sprawie MBP utraciło moc w 2016 roku, ale 10 sierpnia 2018 r. wprowadzono Decyzję Wykonawczą Komisji (UE) 2018/1147 – ustanawiającą konkluzje dotyczące najlepszych dostępnych technik (BAT) w odniesieniu do procesu przetwarzania odpadów. W OSR rozporządzenia czytamy, że potrzeba ustanowienia wymagań dla instalacji do MBP wynika z nowego stanu prawnego w zakresie określenia w ustawie o odpadach nowej definicji instalacji komunalnej i odstąpienia od regionalizacji przetwarzania odpadów, co miałoby podnieść konkurencyjność instalacji na rynku i obniżyć ceny przetwarzania odpadów.
Co w praktyce się zmienia i jaki ma wpływ na zarządzających instalacjami MBP?
Obowiązek rozładunku i przetwarzania odpadów w obiekcie zamkniętym
Jedną z większych zmian jest nałożenie obowiązku prowadzenia rozładunku oraz mechanicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych w obiekcie zamkniętym będącym budynkiem w rozumieniu art. 3 pkt 2 Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2021 r. poz. 2351, z późn. zm.). Nie może więc być to np. hala namiotowa czy inny przenośny obiekt. Budynek musi być wyposażony w szczelne podłoże oraz system wentylacyjny i ograniczający przedostawanie się pyłów do powietrza, czyli redukować emisję do środowiska i uciążliwości zapachowe. Podłoże obiektu musi natomiast zapobiegać przedostawaniu się odcieków do środowiska. Procesy MPB nie mogą być już prowadzone na kwaterze składowiska odpadów.
Klasyfikacja i wymagania procesów mechanicznego i biologicznego przetwarzania odpadów
Klasyfikację procesów MBP w rozporządzeniu dostosowano do obecnie określonych w ustawie o odpadach procesów odzysku i unieszkodliwiania odpadów, co – według ustawodawcy – ma zagwarantować te same warunki dla prowadzących instalację i ich równość wobec prawa. Wyznaczono wymagania dla przetwarzania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych, a także odpadów pochodzących ze strumienia zmieszanych odpadów komunalnych tak, aby uzyskany stabilizat nie zawierał już odpadów ulegających biodegradacji – a w efekcie mógł zostać bezpiecznie unieszkodliwiony na składowisku.
Nowo powstałe odpady w procesie mechanicznym w instalacji MBP, przeznaczone do odzysku, mają być zagospodarowywane na zasadach ogólnych określonych w ustawie o odpadach. Dzięki temu ujednolicone mają zostać również decyzje administracyjne wydawane dla podmiotów prowadzących instalacje MBP.
Rozporządzenie wprowadza także nowe wymogi w sprawie kodów, a są to m.in. dodatkowe prefiksy ex do kodów zawartych w katalogu odpadów – poprzedzenie kodu odpadu prefiksem ex oznacza, że kod z tym oznaczeniem obejmuje wyłącznie rodzaje odpadów określone w opisie kodu.
Nowa wielkość frakcji podsitowej i metody jej przetwarzania
Nowe rozporządzenie dopuszcza także możliwość wydzielenia frakcji podsitowej odpadów o wielkości do 20 mm w procesie MBP oraz skierowanie jej do składowania bezpośrednio na składowisku odpadów. Ma to być ważne przede wszystkim zimą, gdy w odpadach komunalnych znajduje się duża zawartość popiołu, więc ich przetwarzania biologiczne w instalacji nie jest zasadne i utrudnia proces.
Na mocy najnowszych regulacji procesy biologicznego przetwarzania odpadów frakcji podsitowej w warunkach beztlenowych należy prowadzić dwustopniowo, natomiast w warunkach tlenowych jedno- lub dwustopniowo z uwzględnień wymagań. Są to np. stabilizacja odpadów co najmniej przez 4 tygodnie w reaktorze lub w hali zamkniętej przy wilgotności 45-60%, wyposażonych w system odbierania odcieków, przy aktywnym napowietrzaniu, przerzucaniu odpadów minimum raz w tygodniu, ujmowaniu oraz oczyszczaniu powstałych gazów aż do osiągnięcia wartości AT4 poniżej 10 mg O2/g – to dla jednostopniowych procesów. Dla dwustopniowych ustalono tę wartość parametru AT4 poniżej 20 mg O2/g suchej masy dla zakończenia pierwszego stopnia procesu.
Obowiązek pomiaru parametru AT4
W związku z powyższym rozporządzenie wprowadza więc obligatoryjny obowiązek pomiaru parametru AT4 (aktywności oddychania – w mg O2/g s.m.), dla stabilizatu przeznaczonego do składowania.
Ustawodawca argumentuje ten obowiązek faktem, że dotychczas stosowane pomiary strat prażenia i zawartości węgla organicznego sprowadzały się tylko do wyznaczenia całkowitego ubytku substancji organicznej, a nie odzwierciedlały zmiany jej postaci i utraty zdolności do dalszego biologicznego rozkładu. Ustalenie granicznych wartości AT4 ma umożliwić jednoznaczną ocenę ubytku zdolności masy organicznej odpadów do dalszego rozkładu w procesie tlenowym lub beztlenowym, więc podjęcie decyzji o dopuszczeniu stabilizatu do składowania.
Wyżej omówione regulacje nie zamykają katalogu zmian, które mogą być konieczne do wprowadzenia w instalacjach MBP, lecz nakreślają ich ogólny kierunek. Ponadto pomimo obowiązywania regulacji branża wciąż postuluje ponowne podjęcie prac nad rozporządzeniem: wskazuje na wyższe koszty funkcjonowania instalacji, nadregulacje w stosunku do BAT czy też za krótki okres na wprowadzenie w życie zmian.
W Eko-projekt na bieżąco śledzimy zmiany prawne i działania podejmowane w tej sprawie. Zachęcamy do konsultacji z naszymi specjalistami!
Materiały źródłowe:
- Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 28 grudnia 2022 roku w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych, Dz.U. 2023 poz. 56: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20230000056/O/D20230056.pdf (dostęp 15.02.2023),
- Ocena skutków regulacji projektu ww. rozporządzenia: https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//574/12356754/12856248/12856249/dokument551913.pdf (dostęp 15.02.2023),
- Uzasadnienie projektu ww. rozporządzenia: https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//574/12356754/12856248/12856249/dokument551912.pdf (dostęp 15.02.2023).