Kiedy wymagana jest decyzja środowiskowa?

Decyzja o uwarunkowaniach środowiskowych w określonych przypadkach stanowi punkt wyjścia do rozpoczęcia starań o możliwość realizacji inwestycji, która może w pewien sposób wpłynąć na środowisko. Wniosek o jej uzyskanie musi uwzględniać wszystkie ustawowe wymagania i zawierać określone w prawie załączniki. Pytanie brzmi, kiedy tak naprawdę niezbędne staje się jej uzyskanie? Jakie cechy kwalifikują przedsięwzięcie do grupy, dla której decyzja środowiskowa jest obligatoryjna? W końcu, jakie pozwolenia wymagają uprzedniego uzyskania takiej właśnie decyzji?

Poniższy artykuł odpowiada na te pytania, ale to nie wszystko. Stanowi on swego rodzaju kompendium wiedzy na temat kwalifikacji poszczególnych inwestycji, procesu wnioskowania o omawianą decyzję oraz warunków, które muszą zostać spełnione, aby proces zakończył się powodzeniem. Wszystko po to, aby móc w łatwy sposób ocenić zasadność rozpoczynania procedury urzędowej w przypadku działalności konkretnego typu. Zapraszamy do zapoznania się z poniższym tekstem, który stworzony został w głównej mierze w oparciu o oficjalne dokumenty prawne.

Czym jest decyzja środowiskowa?

Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia (bo tak brzmi jej pełna nazwa) w przypadku podmiotów dokonujących inwestycji, o których mowa w dalszej części artykułu, stanowi absolutną podstawę do działania. Określa ona bazowe warunki związane z warunkami realizacji przedsięwzięcia oraz służy do nadania mu właściwego kształtu. Chodzi o to, by uregulować czynniki szkodliwe, takie jak:

• emisja niebezpiecznych substancji do środowiska (zarówno gazów, jak i płynów, np. w postaci ścieków),
• ilość wykorzystanej wody i surowców naturalnych,
• negatywny wpływ na krajobraz, żyjące na danym obszarze gatunki zwierząt i roślin (z naciskiem na te, objęte ochroną), jakość życia okolicznych mieszkańców,
• produkcję hałasu i silnych, uciążliwych zapachów.

Decyzja środowiskowa została wprowadzona ustawą z dnia 18 maja 2005 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw, a następnie znowelizowana przez ustawę z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Akt określa ogólne zasady ubiegania się o decyzję, wskazuje na procedurę postępowania urzędowego, a także omawia rodzaje przedsięwzięć, dla których decyzje środowiskowe stanowią niezbędny element dla funkcjonowania. Robi to dość ogólnikowo, lecz wszystkie niezbędne, szczegółowe informacje znajdują się w odnośnym rozporządzeniu.

Dlaczego jest tak ważna?

W jakim celu został wprowadzony obowiązek ubiegania się o wydanie decyzji środowiskowej dla wybranych przedsięwzięć i jakie ma ona znaczenie? Głównym jej celem jest określenie takich ram prowadzenia inwestycji, aby w możliwie jak najmniejszym stopniu wpłynęły negatywnie na środowisko naturalne. W tym celu niezbędne staje się przeprowadzenie szeroko zakrojonych analiz dotyczących obecnej sytuacji oraz planowanego kształtu przedsięwzięcia. Nie chodzi tutaj o samą ocenę wspomnianego oddziaływania na środowisko. Ważne jest wskazanie działań służących jego ochronie i prowadzących do przyjęcia jak najlepszych praktyk w tej materii. Z tego względu, decyzja o uwarunkowaniach środowiskowych nie stanowi jedynie biernego pozwolenia na dokonanie inwestycji, ale do pewnego stopnia określa jej kształt.

Decyzja środowiskowa – kiedy jest wymagana?

Art. 71 wspomnianej ustawy z dnia 3 października 2008 r. określa, w przypadku jakich rodzajów przedsięwzięć konieczny będzie wniosek o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Są to:

• przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko,
• przedsięwzięcia mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.

Choć obydwa punkty wydają się bardzo podobne, to jednak potencjalne oddziaływanie może nieść za sobą zupełnie odmienne skutki niż pierwsze z wymienionych. Dzieje się tak dlatego, że w przypadku drugiej grupy inwestycji nie zawsze następuje konieczność przedstawiania dodatkowych analiz, a przede wszystkim oceny oddziaływania na środowisko (która dla pozostałych omawianych przedsięwzięć jest obligatoryjna).

Od powyższej reguły są jednak dwa, niezwykle istotne wyjątki. W przypadku przedsięwzięć, których celem jest zapewnienie bezpieczeństwa oraz wpływ na obronność państwa, a także tych, które dążą do zapewnienia bezpieczeństwa ludności kraju (np. poprzez działania ratownicze), konieczność przeprowadzenia postępowania i wnioskowania o wydanie zgody środowiskowej zostaje uchylona.

Sposób kwalifikacji przedsięwzięć do poszczególnych grup

Konkretne zestawienie rodzajów inwestycji objętych obowiązkiem uzyskania decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych znajduje się w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Chcąc uzyskać szczegółowe informacje, warto zajrzeć do oryginalnego aktu. W tym miejscu ograniczymy się do ogólnego opisu i przytoczenia przykładów, które powinny pomóc w uzyskaniu ogólnego obrazu sytuacji.

Przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko

Rozporządzenie przedstawia listę ponad 50 punktów, określających rodzaje przedsięwzięć zakwalifikowanych do tej grupy. Wśród nich znajdują się m.in.:

• instalacje służące do produkcji środków chemicznych, nawozów, leków i wyrobów medycznych, czy materiałów wybuchowych,
• niektóre elektrownie korzystające z nieodnawialnych źródeł energii oraz instalacje wiatrowe,
• instalacje do wytopu i obróbki metali o określonej w Rozporządzeniu mocy i zdolności produkcyjnej (szczegóły znajdują się w § 2, pkt. 9-15 Rozporządzenia),
• instalacje do wydobycia, przesyłu i magazynowania ropy naftowej, produktów jej pochodnych lub gazu,
• kopalnie podziemne i odkrywkowe o określonych parametrach,
• linie kolejowe, drogi i autostrady,
• lotniska, porty morskie,
• oczyszczalnie ścieków,
• zakłady przetwórstwa odpadów, stacje demontażu i złomowania pojazdów,
• fermy norek (powyżej 105 DJP) i pozostałych zwierząt (powyżej 210 DJP).

Przedsięwzięcia mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko

Lista przedsięwzięć mogących potencjalnie oddziaływać na środowisko jest znacznie obszerniejsza i zawiera ponad 100 różnych rodzajów inwestycji. W tej grupie znalazły się m.in.:

• elektrownie konwencjonalne, wodne, wiatrowe, które nie kwalifikują się do pierwszej grupy (konkretne wytyczne określa omawiane rozporządzenie oraz pozostałe akty prawne przytaczane w jego tekście. Chodzi tutaj o moc elektrowni czy instalacji, rodzaj wykorzystywanych paliw, emisyjność oraz pozostałe czynniki środowiskowe),
• pozostałe instalacje przetwórstwa metali,
• instalacje produkcyjne, m.in. do wytwarzania silników, produktów mineralnych, papieru, szkła, ceramiki,
• instalacje do magazynowania i dystrybucji ropy naftowej i produktów pochodnych, np.wykorzystywane w przypadku stacji benzynowych,
• działania służące poszukiwaniu kopalin lub wymienionych w Rozporządzeniu złóż naturalnych,
• stocznie,
• niektóre tereny narciarskie i rekreacyjne,
• określone budowle przemysłowe, mieszkaniowe, handlowe,
• niektóre linie kolejowe, tramwajowe,
• kanały i rurociągi,
• działania prowadzące do zalesienia obszarów o znacznej powierzchni,
• zakłady uboju, mniejsze fermy norek (20 - 105 DJP) i innych zwierząt (40 - 210 DJP),
• zakłady hodowli ryb określonego gatunku.

Rozporządzenie określa dosyć szczegółowo konkretne przedsięwzięcia, a w niektórych przypadkach odsyła do pozostałych aktów, celem doprecyzowania opisu. Wszystko po to, aby ujednoznacznić przepisy i maksymalnie zmniejszyć liczbę przypadków wątpliwych.

Powyższe przykłady pokazują, jak różne inwestycje mogą wchodzić w skład poszczególnych grup.

Czym właściwie jest przedsięwzięcie?

W kontekście ustalania zakresu obowiązywania decyzji środowiskowej warto się zastanowić, czym jest przedsięwzięcie, w myśl omawianej ustawy. Znajduje się w niej definicja, stanowiąca, że przedsięwzięcie to zamierzenie budowlane lub też pewna ingerencja w środowisko mająca na celu dokonanie przekształcenia, albo zmiany sposobu wykorzystania danej przestrzeni. Takie ujęcie sprawy rodzi jednak pewne wątpliwości, ponieważ trudno precyzyjnie zdefiniować obydwa przytoczone warunki. Przyjmuje się jednak, że „zamierzenie budowlane” jest to zamiar realizacji inwestycji polegającej na wzniesieniu pewnego obiektu budowlanego. W przypadku przekształcenia lub zmiany wykorzystania terenu ustawodawca nie zapewnia ścisłego wyjaśnienia.

To nie oznacza jednak, że nie da się stwierdzić, co przedsięwzięciem jest, a co nie jest. System wydawania decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych działa całkiem sprawnie. W ustaleniu zakresu definicyjnego mogą pomóc konkretne przykłady, które zawarte są w ustawie. Autorzy piszą, w przypadku ubiegania się o jakie zgody i pozwolenia, konieczne jest wnioskowanie o DUŚ. Dzięki temu można precyzyjnie określić, kiedy wszczęcie postępowania jest w pełni uzasadnione.

Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko

Wspomnieliśmy powyżej, że przedsięwzięcia mogące zawsze i potencjalnie oddziaływać na środowisko różnią się od siebie znacząco w niektórych obszarach. Tak jest w przypadku ustalania zakresu dokumentów, które muszą stanowić załączniki do wniosku o DUŚ. Jedną z ważniejszych kwestii jest tutaj ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Jest ona konieczna, w przypadku przedsiębiorstw należących do pierwszej z wymienionych grup (oddziałujących zawsze), natomiast w przypadku drugiej grupy przedsięwzięć (oddziałujących potencjalnie) odnośny urząd ocenia potrzebę przeprowadzenia takiej procedury. Ocena pozwala na szczegółowe ustalenie:

• wpływu, jakie planowane przedsięwzięcie będzie miało na warunki życia i zdrowie okolicznej ludności, stan krajobrazu i zabytków,
• ryzyka pojawienia się poważnych awarii,
• możliwych działań ochronnych, mających odwrócić ew. szkodliwe skutki,
• stopnia, w jakim konieczna jest kontrola i monitoring prowadzonych działań.

Zwieńczeniem i podsumowaniem powyższej oceny jest raport oddziaływania na środowisko (określany również skrótowo jako raport ooś).

W przypadku inwestycji, dla których nie stwierdzono konieczności dokonywania oceny oddziaływania na środowisko, wystarczające jest przedstawienie karty informacyjnej przedsięwzięcia. W jej przypadku nie trzeba dokonywać szczegółowych i szeroko zakrojonych ocen, a wystarczy przytoczyć najważniejsze dane, dotyczące konkretnej inwestycji. Zaliczają się do tego m.in. informacje o:

• miejscu prowadzenia inwestycji, jej rozmiarze oraz powierzchni terenu,
• rodzaju wykorzystywanych urządzeń i technologii,
• przewidywanym wpływie przedsięwzięcia na środowisko i planowanych działań naprawczych,
• zamiarach rozwoju i wariantach inwestycji.

W niektórych przypadkach, kiedy wymagane jest przeprowadzenie pełnej oceny, istnieje możliwość dołączenia do wniosku tylko karty informacyjnej wraz z wnioskiem o ustalenie zakresu raportu ooś. Postępowanie zostaje jednak wówczas zawieszone, aż do czasu dostarczenia raportu przez podmiot odpowiedzialny za przedsięwzięcie.

Decyzja środowiskowa – procedura jej wydania

Jeżeli już stwierdzona zostanie konieczność wnioskowania o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia, konieczne będzie sporządzenie oraz zgromadzenie niezbędnych dokumentów, które należy dołączyć do wniosku. Oprócz wymienionych wcześniej załączników, wśród których znajdują się raporty ooś i karty informacyjne, potrzebne będą: mapa ewidencyjna, wypis z rejestru gruntów, dokument określający plan zagospodarowania przestrzennego na danym terenie lub zawierający informację o braku jego ustalenia, dowody wniesienia niezbędnych opłat skarbowych.

Czas trwania całej procedury uzależniony jest w dużej mierze od jakości dokumentów zawartych we wniosku. Dzieje się tak oczywiście dlatego, że wszelkie uchybienia prowadzą do konieczności wniesienia poprawek, a w niektórych przypadkach do zawieszenia postępowania. Jeżeli organ, który wydaje decyzję, pozytywnie oceni złożony wniosek i wszystkie dokumenty, procedura powinna potrwać od 3-4 miesięcy do ok. pół roku. Jest to jednak wyłącznie orientacyjny czas.

Jakie akty i pozwolenia wymagają uzyskania decyzji środowiskowej?

Decyzja środowiskowa jest podstawowym i niezwykle istotnym składnikiem realizacji przedsięwzięcia. Dla inwestycji, które zawsze lub potencjalnie mogą oddziaływać na środowisko, często stanowią dopiero jeden z pierwszych kroków. Ustawodawca jasno określa, jakie pozwolenia wymagają uzyskania uprzednio decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych. Zalicza się do nich m.in.:

• pozwolenie na budowę,
• decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,
• pozwolenie na regulację wód i wykonania instalacji wodnych,
• decyzja o wykorzystaniu lasów na potrzeby rolne (przekształceniu w użytek rolny),
• zezwolenie na zbiórkę i przetwarzanie odpadów,
• zezwolenie na przeprowadzenie inwestycji drogowej,
• decyzja o ustaleniu lokalizacji dla przeprowadzenia sieci szerokopasmowej.

Łącznie w Ustawie znajduje się 27 punktów, wskazujących na mniejsze lub większe przedsięwzięcia. W celu uzyskania szczegółowych danych warto oczywiście zajrzeć do oryginalnej treści dokumentu. Warto zaznaczyć, że postanowienia zawarte w decyzji środowiskowej są wiążące dla podmiotów odpowiedzialnych za wydawanie kolejnych pozwoleń i dokumentów prawnych, warunkujących rozpoczęcie inwestycji. Wiele istotnych punktów jest zatem określonych już na pierwszym etapie urzędowej drogi.

Podsumowanie

Jak widać, decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach może okazać się niezbędna w przypadku szeregu inwestycji prowadzonych na bardzo różnych obszarach biznesowych. Aby uzupełnić swoją wiedzę i mieć pewność co do najważniejszych kwestii związanych z omawianym zagadnieniem, warto zajrzeć do przytaczanych powyżej aktów prawnych. W przypadku wątpliwości należy skontaktować się ze specjalistą w tej dziedzinie, który przeanalizuję konkretną sytuację i doradzi podjęcie odpowiednich działań. Nawet w sytuacji, kiedy decyzja środowiskowa nie jest wymagana, może nastąpić konieczność zgromadzenia innych danych i dokumentów, stanowiących podstawę do rozpoczęcia działalności.

Wydanie decyzji środowiskowej (w przypadku, gdy oczywiście występuje taka konieczność) otwiera drogę do dalszych działań urzędowych i pomaga sprawnie przejść przez wszystkie formalności. Jeżeli szukasz pomocy, polecamy swoje usługi w tym zakresie. W Eko Projekt zajmujemy się gromadzeniem pełnej dokumentacji, dokonywaniem ocen oddziaływania na środowisko i raportów ooś, towarzyszymy podczas całej procedury, a także zajmujemy się ew. procesami odwoławczymi. Chętnie zajmiemy się Twoją sprawą, a jak nie masz pewności co do konieczności ubiegania się o decyzję, przeanalizujemy wszystko w oparciu o aktualne przepisy. Najważniejsze jest to, by zadbać o sprawne załatwienie wszystkich istotnych kwestii i jak najszybsze rozpoczęcie inwestycji.