Pod koniec marca 2025 r. Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych i kilku innych ustaw. Dzięki nowym przepisom Polska ma uzyskać kolejne 6 GW energii wiatrowej do 2030 r.¹ (zwiększyć obszar inwestycyjny na lądzie o 44%) i stworzyć 30 tys. nowych miejsc pracy². Rząd zamierza również wesprzeć dużych wytwórców biometanu. Co w praktyce oznaczają procedowane zmiany dla inwestorów? Wyjaśniamy!

Projekt nowelizacji ustawy o elektrowniach wiatrowych i niektórych innych ustaw

Przedstawiony przez Minister Klimatu i Środowiska we wrześniu 2024 r. projekt nowelizacji ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych i niektórych innych ustaw (UD89) został 21 marca 2025 r. przyjęty przez Radę Ministrów i skierowany do prac w Sejmie. Nowe przepisy mają znacznie ułatwić inwestycje w OZE – warto już teraz uwzględnić je w planowanych przedsięwzięciach.

Nowe zasady lokalizacji elektrowni wiatrowych – zniesienie zasady 10H

Omawiany projekt nowelizacji przepisów całkowicie znosi tzw. zasadę 10H, czyli dziesięciokrotności wysokości turbiny, oraz liberalizuje zasady lokalizacji elektrowni. Wyznacza nowe ustawowe minimalne odległości turbin wiatrowych od zabudowań mieszkalnych, dróg krajowych oraz parków narodowych i obszarów Natura 2000.

• 500 m – minimalna ustawowa odległość elektrowni od zabudowań mieszkalnych. Projektodawca zmniejszył ją o 200 m (z obecnych 700) i podtrzymał swoje stanowisko pomimo licznych sprzeciwów. W uzasadnieniu projektu Minister Klimatu i Środowiska powołuje się na przeprowadzone analizy. Wykazały one, że nawet w przypadku najgłośniejszych turbin poziom hałasu w miejscu zabudowań oddalonych o 500 m nie przekracza 45 dB; nieodczuwalne są również wibracje przekazywane przez grunt.

Liberalizacja zasad stawiania elektrowni ma się przyczynić do wzrostu mocy w nowych projektach o nawet 70% i zapewnić dodatkowe 6 GW energii z wiatru³.

• Jednokrotność wysokości turbiny (1H) – minimalna odległość elektrowni od dróg krajowych, przyjęta w projekcie zgodnie ze zgłoszonymi potrzebami unormowania zasad w tym zakresie.
• 500 m – minimalna odległość elektrowni wiatrowych od obszarów Natura 2000. Ta zasada równoważy potrzeby liberalizacji zasad budowy elektrowni wiatrowych i ochrony przyrody. Procedowana ustawowa wartość obejmuje specjalne obszary ochrony siedlisk – wydzielone w celu ochrony nietoperzy i ptaków zagrożonych w skali globalnej i występujących głównie w Europie. Reguła dotyczy także lasów ochronnych, stanowiących cenne części rodzimej przyrody, ale projekt przewiduje możliwość odstąpienia od niej za zgodą starosty lub ministra właściwego do spraw środowiska.
• 1500 m – minimalna odległość elektrowni od parków narodowych. Ta zmiana jest subtelna; w uzasadnieniu projektu MKiŚ wskazuje, że proponowane 1500 m jest wartością zbliżoną do dziesięciokrotności całkowitej wysokości obecnych turbin wiatrowych (zgodnie ze znoszoną zasadą 10H).

Znaczenie MPZP i tryb Zintegrowanego Planu Inwestycyjnego

Projekt nowelizacji UD89 ujednolica również proces planistyczny zawarty w ustawie o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych zgodnie z ogólnymi zasadami przyjętymi w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

To na gminie ma spoczywać obowiązek ustalenia parametrów przyszłych inwestycji. W uzasadnieniu dołączonym do projektu uchwały o przystąpieniu do sporządzenia MPZP gmina ma określać wartości techniczne elektrowni wiatrowych:

• obszar położenia inwestycji;
• maksymalną całkowitą wysokość elektrowni wiatrowej;
• maksymalną średnicę wirnika wraz z łopatami;
• maksymalną liczbę elektrowni wiatrowych.

Zgodnie z projektem każda gmina może ustalać różne odległości elektrowni wiatrowych od budynków mieszkalnych. Powinna również umożliwić udział mieszkańców w planistyce – zorganizować co najmniej jedno spotkanie otwarte na etapie składania wniosków do projektu MPZP.

Jednocześnie omawiany projekt UD89 usprawnia mechanizm lokalizowania elektrowni na podstawie Zintegrowanego Planu Inwestycyjnego (ZPI), uchwalanego przez radę gminy na wniosek inwestora.

Ułatwienia w zakresie modernizacji elektrowni wiatrowych (tzw. repoweringu)

Nowe przepisy mają również zachęcić inwestorów do modernizacji istniejących elektrowni wiatrowych. Dotyczy to zwłaszcza pierwszych turbin, powstałych około 2005 r., czyli mniej więcej dwudziestoletnich. W ramach takiej zachęty nowe przepisy przewidują m.in.:

• obniżenie wysokości opłat za przyłączenie do sieci;
• zwolnienie z zaliczki na poczet tej opłaty;
• skrócenie terminów wydawania warunków przyłączenia.

Nowoczesne instalacje są cichsze (co oznacza wyższy komfort mieszkańców – i mniejszy ich sprzeciw), ale także wydajniejsze, dzięki czemu można uzyskać znacznie wyższą moc elektrowni przy mniejszej liczbie zainstalowanych turbin.

Czysta i tania energia dla mieszkańców gminy

Projekt nowelizacji ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych rozbudowuje ponadto formułę prosumenta wirtualnego. Mechanizm polega na obowiązkowym udostępnieniu przez inwestora co najmniej 10% mocy elektrowni wiatrowej zainteresowanym mieszkańcom gminy, na której terenie jest ona zlokalizowana. Po wejściu w życie przepisów będą mogli z niego korzystać także mieszkańcy pobliskiej gminy.

Zmiana zapewni korzyści obu stronom. Mieszkańcy pobliskiej gminy (zwłaszcza okolicy elektrowni) będą mogli wynagrodzić sobie potencjalne oddziaływanie instalacji. Natomiast inwestorzy bez obaw zaadresują wymagany wolumen mocy, nawet jeśli w gminie, w której lokalizują elektrownię, nie znajdą wystarczającej liczby zainteresowanych mieszkańców.

Wsparcie dla wytwórców biometanu

Oprócz elektrowni wiatrowych projekt nowelizacji przepisów obejmuje również inne instalacje OZE, w tym służące do wytwarzania paliw gazowych. Projektodawca zaproponował dwa szczególnie korzystne dla inwestorów rozwiązania:

• System wsparcia dla większych biogazowni, o mocy powyżej 1 MW – wsparcie operacyjne FIP (dopłaty do ceny rynkowej) w postaci aukcji dla instalacji wytwarzających biometan. Projekt przewiduje usunięcie współczynnika korygującego referencyjną stopę operacyjną i wprowadzenie zasady, że cena stała jest równa cenie referencyjnej określonej dla wsparcia operacyjnego, oddającej przeciętne koszty budowy i eksploatacji instalacji.
• Ułatwienia w zakresie budowy gazociągów bezpośrednich, umożliwiające m.in. bezpośrednie połączenie instalacji z przedsiębiorstwem. Nowe przepisy mają rozszerzyć możliwości wykorzystania biogazu poza miejscem jego wytworzenia, zwłaszcza na potrzeby przedsiębiorstwa, co przełoży się na redukcję stałych kosztów działalności.

Budowa elektrowni wiatrowej a postępowanie administracyjne

Omawiany projekt nowelizacji UD89 nie przewiduje natomiast zmian w samym postępowaniu administracyjnym dotyczącym budowy elektrowni wiatrowych. Ma je przynieść wdrożenie do polskiego prawa unijnej dyrektywy 2023/2413. Zgodnie z nią państwa członkowskie powinny skrócić czas wydawania decyzji na obszarach przyspieszonego rozwoju energii z OZE oraz umożliwić prowadzenie procedury w formie elektronicznej (już od listopada 2025).

Wciąż jednak:

• Budowa każdej elektrowni wiatrowej wymaga uzyskania decyzji środowiskowej. Zgodnie z art. 75 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie [...] wniosek o wydanie DUŚ dla elektrowni inwestor powinien złożyć do regionalnego dyrektora ochrony środowiska (RDOŚ)⁴. Należy do niego dołączyć m.in.:
  • kartę informacyjną przedsięwzięcia;
  • mapę ewidencyjną terenu elektrowni i jej oddziaływania;
  • wypis i wyrys z MPZP;
  • wypis z rejestru gruntów;
  • potwierdzenie uiszczenia opłaty skarbowej.

  W przypadku elektrowni o mocy do 100 MW o konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko stanowi wydający decyzję organ.

• Dla planowanej instalacji o mocy powyżej 100 MW organ musi przeprowadzić ocenę oddziaływania na środowisko. Wówczas inwestor sporządza raport opisujący stan środowiska na obszarze inwestycji i jej oddziaływania. Wskazuje w nim również trzy warianty realizacji przedsięwzięcia – wybrany, racjonalny i najkorzystniejszy dla środowiska.
• W postępowaniu administracyjnym bierze udział społeczeństwo. Mieszkańcy okolicy konsultują zarówno MPZP, jak i późniejszy wniosek o wydanie DUŚ; na tym drugim etapie opinie mogą zgłaszać również organizacje ekologiczne. Wnioski społeczności mogą rzeczywiście wpłynąć m.in. na lokalizację elektrowni – również na zwiększenie ustawowej minimalnej odległości turbiny od zabudowań mieszkalnych czy obszaru Natura 2000.
• W decyzji środowiskowej organ może określić warunki realizacji przedsięwzięcia, odmienne od wyznaczonych przez inwestora. RDOŚ ma również prawo narzucić inwestorowi inny wariant ze wskazanych w raporcie, np. alternatywny czy najkorzystniejszy dla środowiska. Należy więc pamiętać, aby wskazywane warianty były racjonalne, wykonalne i korzystne dla właściciela instalacji.

Całą procedurę administracyjną inwestor może powierzyć firmie konsultingowej, takiej jak nasza Eko-Projekt. Na podstawie udzielonego pełnomocnictwa prowadzimy proces od przygotowania i skompletowania dokumentów (w tym przeprowadzenia badań i sporządzenia raportu), aż po uzyskanie decyzji środowiskowej. Zapraszamy na konsultacje.

FAQ:

1. Jaka jest minimalna odległość elektrowni wiatrowej od zabudowań mieszkalnych?

Po wejściu w życie nowelizacji ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych i niektórych innych ustaw (UD89) minimalna ustawowa odległość elektrowni wiatrowej od zabudowań mieszkalnych będzie wynosić 500 m.

2. Jaka jest minimalna odległość elektrowni wiatrowej od drogi krajowej?

Po wejściu w życie nowelizacji ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych i niektórych innych ustaw (UD89) minimalna ustawowa odległość elektrowni wiatrowej od drogi krajowej będzie wynosić jednokrotność wysokości turbiny (1H).

3. Czy można zbudować elektrownię wiatrową obok obszaru Natura 2000?

Tak, ale po wejściu w życie nowelizacji ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych i niektórych innych ustaw (UD89) trzeba będzie zachować co najmniej minimalną ustawową odległość wynoszącą 500 m.

Źródła: